* Hải Lăng là Huyện cực Nam của tỉnh Quảng Trị, có nhiều CÀNG. Càng là cánh tay nối dài của đơn vị hành chánh dưới các thôn, làng. Bài viết của Ông Nguyễn Thanh Xuân đáng để cho chúng ta suy ngẫm !
 |
| Tác giả Trong lần về quê tháng 8 năm 2012 |
TRUY TÌM GỐC TỪ "CÀNG" TRONG ĐỊA DANH "CÀNG HƯNG NHƠN"
Từ CÀNG là thuần nôm (chữ Hán không có) có hai đồng âm:
+ Càng con cua, càng xe bò… là danh từ
+ Càng học càng biết …là trợ từ
Từ Càng (Hưng Nhơn…) không có trong nghĩa gốc liệu ta truy tìm tranh luận lấy gì làm căn cứ rồi ai làm trọng tài?
Do từ Càng khác lạ, nhưng nó ở vị trí này, ta xem nó như là một đơn vị hành chánh dưới xã: thôn, xóm, phường, ấp, càng…
Ta thử xem: đến bây giờ những tên gọi làng xã phường thôn ấp xóm…còn lung tung, huống gì thời tiền sử.
Thử một ví dụ cụ thể: XÃ HẢI HÒA
Trước 1945 xã và làng là đồng cấp (chữ Hán gọi là Xã, dịch ra tiếng Việt gọi là Làng).
Ở xã (làng) Hưng Nhơn không có thôn mà dưới làng là xóm. Ra đồng ruộng có Càng, lên rừng có Phường.
Ở xã (làng) An Thơ thì lại đa dạng hơn: Ở làng có phường, có thôn có
xóm, ra đồng ruộng có càng An thơ, càng Mỹ Chánh, càng Hội Điền, lên
rừng có phường An Thơ tuy ở làng đã có phường.
Ở Phú kinh cũng na ná vậy.
Bây giờ, chế độ quản lý hành chánh mới: Xã (gồm nhiều xã cũ), xã cũ gọi là thôn, xóm. Bỏ từ Làng.
Trở lại nói chữ Càng. Với tôi không nên bàn, nó đã quen gọi, bây giờ cứ
thế mà gọi, cũng có thể thành lâp xóm. Như Hưng Nhơn hiện có ba xóm nay
thêm một xóm. Thôn Hưng Nhơn có bốn xóm. Tên xóm thì trưng cầu dân ý.
Mai đây tình hình thay đổi có thể lên thôn cũng nên. Càng Văn Trị nguyên
là Càng của Văn Quỹ nay là thôn Văn Trị đồng cấp thôn Văn Quỹ.
Có một đoạn trong bài viết nói trên là tác giả nghe người cao tuổi làng
Hưng Nhơn rằng Càng là nơi cho dân đến lưu trú (ngụ cư) ra đó để bảo vệ
và phải làm một số việc theo yêu cầu của chức sắc, từ đó luận ra là bà
Giàng Bưng Đá là dân ngụ cư. Bạn ơi! Không phải đâu. Người kể (xin lỗi,
ai đó người già) có thể nhớ lẫn lộn, tôi nhắc bạn chú ý rằng người đến
lưu trú ở Hưng Nhơn duy nhất là người Họ Võ cách đây dưới 200 năm mà Bà
Bưng Đá chia đất giữa các làng cách đây 500 năm. Bà Bưng Đá theo tôi là
thế hệ I khai canh ra Làng, sao nghĩ là người ngụ cư!?
Còn đoạn nói rằng: vùng đất này thật lạ là xã nào cũng có Càng như Mỹ
Chánh cách trên 10 km cũng có Càng dưới này. Hóa ra, bạn chưa hiểu lắm
về vùng đất này. Mỹ Chánh nguyên là một thôn của An Thơ, bà con trong
thôn ra ở ngoài đó (Càng) cho thuận tiện canh tác, khi lên khai phá vùng
đất mới, quá trình tụ cư lớn lên nhanh chóng, họ thành lập làng Mỹ
Chánh (tách hẳn với làng An Thơ), chỗ Càng cũ họ vẫn giữ kể cả ruộng
canh tác. Vậy đó nên chẳng có gì là lạ cả.
Do địa thế vùng dân cư và ruộng canh tác của các xã bờ bắc Ô Lâu vừa
trũng vừa xa, việc đi lại canh tác, bảo quản khó khăn, cần có chỗ ở
tạm, sau dần lên năm bảy nhà thế là cần có tên gọi chỗ ở là Càng. Có
người cho rằng nó như càng cua bảo vệ nơi hẻo lánh. Bảo vệ gì với lực
lượng mỏng tang èo ọt, liệu có chống nổi rắn rết nói chi đến chống
người ngoài xâm phạm. Gọi Càng chưa đủ để biết một địa chỉ mà phải kèm
theo một địa danh khác như Hưng Nhơn, An Thơ chẳng hạn, cho nên mới có
tên kép là Càng Hưng Nhơn; Càng An Thơ… Vô phép tôi lạm bàn ta có thể bỏ
từ Càng mà thay vào xóm A Hưng Nhơn; xóm B An Thơ v.v…
Vùng
trũng không có đất trồng khoai sắn, lên rừng khai phá và gọi là Phường.
Làng nào cũng có phường. Kể ra gọi phường là không đúng. Phường là đơn
vị dưới Quận ở Thành phố. Quen rồi cũng rồi (có nơi gọi phường săn bắn;
phường khai hoang), nhưng ở làng làm nghề ruộng mà gọi Phường thay là
phải.
Nguyễn Thanh Xuân
Email: nhuxuan29@gmail.com
 |
| ông Nguyễn Như Xuân( bìa phải) trong lần về thăm quê,tham dự buổi phát thưởng Khuyến Học của Họ Nguyễn ( Đức-Hữu-Như) Làng HN |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét