Rau Tong

  Kính Gửi : chú Lêđăng mành
                 : ôn Nguyễnvăn Hiền

rau Tong......vì mang thân phận “Rong” nên giá rất “Bèo”.(lời : lê đăng mành)

Ông Mành-Ông Xuân- Ông Hiền trong  một lần gặp gỡ tại photoKhoa-tháng 8 năm 2012

xin đăng lại bài viết RAU TONG của chú ledangmanh

RAU TONG !

    Thuộc họ Rong nhưng sống đời tinh khiết chỉ mọc ở “trằm,bàu” nước chảy,thân mềm ẻo lả thả tóc bồng bềnh theo dòng nước.Là món ăn dân dã của người quê đôi bờ sông Ô Lâu thuộc Bắc Thừa thiên Huế và Nam Hải Lăng,là cây trời cho khỏi trông mọc nhiều ở vùng nước ngọt có đất pha cát trắng tinh như “trằm bàu” ở thôn Niêm thuộc xã Phong Hòa -Thừa thiên Huế thu lượm trong mùa thu đông mò tìm rất khổ cực ,bán nhiều ở chợ Hôm Điềm(chợ chiều Ưu Điềm)và chợ ở những nơi phụ cận-vì mang thân phận “Rong” nên giá rất “Bèo”.

     Cách chế biến dể,ít hao tốn : Mua về mở lạt buộc Rau bung ra như mái tóc thề xanh rêu ngan ngát,tay cầm trên “Troóc  ác”(1) mà rung cho tim non và Rong bèo rơi rụng,rồi cắt (nhưng vặn đứt từng đoạn khoảng 10cm thì ăn ngon hơn cắt)nhồi sơ cho nhàu rồi rửa sạchtrộn thêm húng quế,rau thơm diếp cá cải con để ăn sống.

     Quan trọng là nước chắm,Rau Tong thì quấn quýt gắn bó với Ruốcnên “nhị vị tri âm” gặp nhau “mới bắt”,kho nứơc ruốc mỡ heo phải giã chứ không xắt-đổ mỡ vào chảo hay “tréc”(2) đất nung phi khử gia vị nghe thơm ,đánh quậy nứơc Ruốc lóngcặn rồi cho vào ,Ruốc sôi mỡ nổi lềnh bềnh ,đập ớt tươi ,ném,hành thêm vào lùa rơm lửa nhỏ sôi đều là được.

     Đi đồng về đập chân cái bộp,rũ bụi ngoài thềm ,thoảng mùi ngầy ngậy khói rơm quyện hòa cùng hơi thơm nứơc Ruốc trong “Tréc”tỏa ra thơm lừng nằm cạnh “đúa”(3) rau tong bên nồi cơm nóng hoặc môn khoai “sỏn sẻn e ấp”nghiêng nằm chờ đợi…Nghe tiếng mạ kêu hỏi ai mà không cuống cẳng quay về.

     Ăn theo lối phàm phu mới ngon,nghĩa là : bới cơm ra chén,gắp một nùi rau chan nước Ruốc lên,ớt tươi nằm vắt đỏ lòm “vô tâm và” cả búng nhai ngồm ngoàm rau ráu mới thẩm thấu cái hương vị cay,chát,ngọt, bùi vô phân biệt của Rau Tong,cùng đinh cũng như Quan viên một lần ghé gắp thì muôn thủa không quên trong cái se lạnh của hơi đông quê nhà.

    Ăn cao lương mỹ vị như cung đình còn xâu xé ,hơn thua,ghét ganh thừa mứa thì mần răng “Thế Tử“(4) khỏi lê thê cái “Rọt”(5)  đi hút mỡ ,ăn như vậy răng bì nổi với Rau Tong.

     Món Rau Tong rất hiền như đời của rau. khi sống là nơi nương náu của tôm tép rong rêu trong cơn mưa lũ dữ,khi hoá thân rau là bạn của tiêu hành ném ớt cay sè.Cho nên từ cổ chí kim chưa nghe ai ăn rau tong bị rối loạn tiêu hoá hoặ tiêu chảy.

     Người viết ở quê khi trái mùa cũng quay quắt nhớ Rau Tong -giờ đây đã đến mùa Rau Tong nên “ mần nghếch” (6) cảm khái đôi ba vần gửi tặng bạn lữ tha hương và người quê Vân Quỹ mến yêu .

RAU TONG

Ngút ngàn độn cát Thôn Niêm

Dưới Trằm lấp lánh mạ tìm Rau Tong

Bồng bềnh rau lướt sóng đông

Rét run triêng gióng(7) mạ còng lưng sương(8)

Phận nghèo rau cũng cảm thương

Chêm cùng khoai sắn đoạn trường giêng hai

Đời con phiêu bạt trần ai

Cao lương thì kệ,nhớ hoài Rau Tong

      Mùa rau đã về,thu tân mão

GHI CHÚ :

(1)- Troóc ác : đầu gối hoặc ngọn

(2)- Tréc: thời đất nung chưa có nhôm sắt,là thứ nhà nghèo dùng kho nấu thay cho xanh bằng đông như chảo bây giờ.Tréc dùng kho cá Bống ngoảy cổ lui”say cung là hết ý.lúc nhỏ bọn tôi hay gọi “kho cá say cung”mới ngon

(3)-Đúa:Rá, rổ

(4)-Thế Tử : con chúa Trịnh(theo “thượng kinh ký sự”của Hải Thượng Lãn Ông)

(5)-Rọt: Bụng

(6)-mần nghếch:phương ngữ,là làm bậy xàng xàng

(7)-Triêng Gióng: là quang gánh

(8)-sương : gánh